Latina Lingvo

Lingvo > Lingvaj familioj > Hindeŭropa lingvaro > Latinida lingvaro > Latino

---

nomo: Lingua Latina
parolantoj: ?
landoj: Vatikano, oficiale sed ne praktike.
origino: la lingvo de antikva Romo?
skribo: latina

specimeno: la Patro Nia:

Pater noster, qui es in caelis,
sanctificetur nomen tuum.
Adveniat regnum tuum.
Fiat voluntas tua,
sicut in caelo et in terra.
Panem nostrum quotidianum da nobis hodie,
et dimitte nobis debita nostra
sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
Et ne nos inducas in tentationem,
sed libera nos a malo.

La etapoj de la latina:

• klasika latina (-300 al 300)
• vulgara latina (-100 al 1000)
  • latinidaj lingvoj (1000 - )
• [mezepoka latina]? (300 - 1400)
• [humanista latina]? (1400 - 1800)
• novlatina (1650 - )

La latina lingvo, la antikva lingvo de Romo?, estis la ĉefa lingvo de la [romia imperio]?, de la Katolika Eklezio kaj la interlingvo de la Okcidento? de -100 al 1700. La latina estas la radiko de la franca, hispana, itala, portugala kaj la rumana? lingvoj kaj la radiko, rekte aŭ nerekte, de 75% de la vortprovizo de la angla lingvo.

Dum multe de la historio de la Okcidento, ĝi estis la lingvo de registaroj, sciencistoj, sanktuloj, nobeloj, muzikistoj kaj eĉ poetoj. Ĝi estas la lingvo de Cezaro, Vergilio, Ovidio, Aŭgusteno, Abelardo?, Akvino, Danto, Koperniko, Erasmo?, More?, Kalvino, Galileo, Bakono, Kartezio, Spinozo, Neŭtono kaj eĉ, hodiaŭ, la lingvo de Johano Paŭlo la 2-a. Ĝi estis lingvo favorita de Tolkieno.

Eĉ ĝis la frua 20-a jarcento, la latina restis ordinara parto de klerigado en Okcidento kaj de la katolika meso?. La leviĝo de presarto kaj naciismo, komencinte en la 15-a jarcento, mortigi la latinan kiel interlingvo. Sed eĉ hodiaŭ ĝi estas fonto por sciencistoj kiam ili inventas novan vorton. Nur la Vatikano ankoraŭ uzas la latinan oficiale, eĉ eldonante vortaron de novaj vortoj. Sed eĉ en la katolika eklezio, la latina mortis kiel la efektiva interlingvo de la episkopoj kaj sacerdotoj? en la 20-a jarcento. Ekzemple, la nova katekismo estis redaktita en la franca, ne la latina.

La latina estis unu el la ĉefaj fontoj el kiu Esperanto pruntis vortojn. Ekzemple: facila, sed, tamen, okulo, hepato, akvo . Ĉirkaŭ 75% el la vortoj de teksto Esperanta estas el lingvo latina aŭ latinida.

La du ĉefaj mondlingvoj -- la angla kaj la franca -- havas vortaron tre latinema, la franca deveninte de la latina mem.

/Priparolu?