|
Lingvo > Lingvaj Familioj > Hindeŭropana > Latinida Lingvaro > Latino > Klasika |
|
Lingvo > Lingvaj familioj > Hindeŭropa lingvaro > Latinida lingvaro > Latino > Klasika |
|
La klasika latina estis la latina lingvo de la registaro kaj alta literaturo de Romio?. Ecx en la tempo de Julio Cezaro, gxi ne jam estis la lingvo de la strato, la vulgara latina. La ora epoko de literaturo latina estis en la |
|
La klasika latina estis la latina lingvo de la registaro kaj alta literaturo de Romio?. Ecx en la tempo de Julio Cezaro, gxi ne jam estis la lingvo de la strato, la vulgara latina. La ora epoko de literaturo latina estis en la |
|
La klasika latina plejparte malaperis post la [jarcento IV]? kiam la nova kristana intelektularo prefere skribis en la vulgara latina anstataux la klasika. |
|
La klasika latina plejparte malaperis post la [jarcento IV]? kiam la nova kristana intelektularo prefere skribis en la vulgara latina anstataux la klasika. |
PrononcoLa prononco de la klasika latina lingvo estas plejparte rekonstruita de klasikistoj kaj lingvistoj laux la priskriboj de latinaj auxtoroj, tiutempaj transskribajxoj en kaj el aliaj lingvoj, kaj la evidenco de poezia metro, rimo, kaj vortludo. Kelkaj gravaj karakteroj per kiuj gxi malsamas al la latinidaj lingvoj: * Duoblaj konsonantoj cxiam prononcigxis duoble, kiel en la nuna itala. * Estis du specoj de vokalo: longa kaj mallonga. Ili plejofte ne distingigxis literume, sed signifas malsame. * La litero V/u reprezentis aux konsonantan ux aux vokalan u sonon, laux la pozicio en la silabo. * Simile i (malfrue ankaux skribita j) reprezentis aux konsonantan j aux vokalan i. * La litero c prononcigxis cxiam kiel k; * qu proksimume kvazaux kux; * au kiel aux; * ae proksimume kiel aj; kaj * oe proksimume kiel oj. * h antikve estis cxiam prononcata, sed iom post iom malaperadis ecx dum la klasika epoko. * Uzataj principe en vortoj pruntitaj el la greka, ch, ph, th prononcigxis kiel k+h, p+h, kaj t+h. * Vocxa konsonanto kiun sekvas senvocxa estis mem senvocxita: urbs prononcigxis urps, ktp * La akcento falis gxenerale je la antauxlasta silabo se gxia vokalo estis longa, aux je la antauxantauxlasta se mallonga. GramatikoKlasika Latino estis tre fleskia lingvo, en kiu diversaj finajxoj indikas la gramatikan funkcion de vortoj. Cxe la substantivo kaj adjektivo estas ses kazoj, kies formoj malsamas laux la nombro, genro, kaj deklinacio (specifa fleksiaro) de la vorto. Jen la kazoj de la virgenra dua-deklinacia vorto "amicus" (longaj vokaloj markitaj per cxapelo):
Tiuj rilatoj, kiujn ne esprimas ia kazo, esprimigxas per prepozicioj kune kun la ablativo (aux kelkfoje la akuzativo). La antikva prapatra lingvo de la latina kaj la aliaj hindeŭropaj lingvoj enhavis du pliajn kazojn: la instrumentalon kaj la lokativon. En la latina, la instrumentalo enfaldigxis en la dativon, kaj la lokativo en la ablativon. En la vulgara latina, la restantaj kazoj iom post iom malvastigxis al du, nominitivo/akuzativo kaj genetivo/dativokaj, kaj poste estis anstatauxitaj per prepozicioj aux vortordo. Inter la nunaj latinidaj lingvoj, nur la rumana? ankoraux distingas tiujn du kazojn krom la pronomoj. La substantivo kaj gxiaj adjektivoj akordas laux kazo, genro, kaj nombro: * bonus amicus bona amiko (virgenra nominativa singulara) * bonorum amicorum de la bonaj amikoj (virgenra genetiva plurala) * bonam amicam bonan amikinon (ingenra akuzativa singulara) La verbo flekcias laux la nombro (singulara, plurala) kaj persono (unua, dua, tria) de la subjekto kaj laux tempo (prezento, imperfekto, pasea perfekto, pluskvamperfekto, futuro, futura perfekto), aktiveco (aktivo, pasivo) kaj modo (indikitivo, subjunctivo, imperativo). Ankaux estas la infinitivo, la adjektivigaj participoj (prezenta, perfekta, futura), kaj la substantivigaj gerundo kaj supino Adverboj kaj kunjunkcioj ne fleksias. Ankaux ne ekzistas artikolo, kiel la nuntempaj [slava lingvaro]?. La artikoloj de la latinidaj lingvoj evoluis el la demonstraj pronomoj de la klasika latina (ille, illa, illud). La gxenerala vortordo de la klasika latina lingvo estas SOV - subjekto unue, objekto sekve, kaj fine la verbo. Tamen, pro la vasta fleksiado, la vortordo estis tre variebla. |
|
/Priparolu? |
La ora epoko de literaturo latina estis en la jarcento -I (la fina jarcento de la Romia Respubliko?) sub la plumo de Cicerono?, Cezaro, Lukrecio?, Katulo? kaj aliaj.
La jarcento sekvinta (la unua de la Imperio?) estis la epoko arĝenta. Ĝi floris sub la plumo de Vergilio, Horacio?, Ovidio, Lukano? kaj aliaj.
La klasika latina plejparte malaperis post la [jarcento IV]? kiam la nova kristana intelektularo prefere skribis en la vulgara latina anstataŭ la klasika.
La humanistoj? de la Renesanco restarigis la klasikan latinan kiel [humanista latina]? en la [jarcento XV]?.
La prononco de la klasika latina lingvo estas plejparte rekonstruita de klasikistoj kaj lingvistoj laŭ la priskriboj de latinaj aŭtoroj, tiutempaj transskribaĵoj en kaj el aliaj lingvoj, kaj la evidenco de poezia metro, rimo, kaj vortludo.
Kelkaj gravaj karakteroj per kiuj ĝi malsamas al la latinidaj lingvoj:
Klasika Latino estis tre fleskia lingvo, en kiu diversaj finaĵoj indikas la gramatikan funkcion de vortoj.
Ĉe la substantivo kaj adjektivo estas ses kazoj, kies formoj malsamas laŭ la nombro, genro, kaj deklinacio (specifa fleksiaro) de la vorto. Jen la kazoj de la virgenra dua-deklinacia vorto "amicus" (longaj vokaloj markitaj per ĉapelo):
| kazo | singularo | pluralo | proksimuma traduko |
|---|---|---|---|
| nominativo | amîcus | amîcî | amiko(j) |
| genitivo | amîcî | amîcôrum | de amiko(j) |
| dativo | amîcô | amîcîs | al amiko(j) |
| akuzativo | amîcum | amîcôs | amiko(j)n |
| ablativo | amîcô | amîcîs | el/per amiko(j) (aŭ post prepozicio) |
| vokativo | ô amîce | ô amîcî | ho amiko(j)! |
Tiuj rilatoj, kiujn ne esprimas ia kazo, esprimiĝas per prepozicioj kune kun la ablativo (aŭ kelkfoje la akuzativo). La antikva prapatra lingvo de la latina kaj la aliaj hindeŭropaj lingvoj enhavis du pliajn kazojn: la instrumentalon kaj la lokativon. En la latina, la instrumentalo enfaldiĝis en la dativon, kaj la lokativo en la ablativon.
En la vulgara latina, la restantaj kazoj iom post iom malvastiĝis al du, nominitivo/akuzativo kaj genetivo/dativokaj, kaj poste estis anstataŭitaj per prepozicioj aŭ vortordo. Inter la nunaj latinidaj lingvoj, nur la rumana? ankoraŭ distingas tiujn du kazojn krom la pronomoj.
La substantivo kaj ĝiaj adjektivoj akordas laŭ kazo, genro, kaj nombro:
La verbo flekcias laŭ la nombro (singulara, plurala) kaj persono (unua, dua, tria) de la subjekto kaj laŭ tempo (prezento, imperfekto, pasea perfekto, pluskvamperfekto, futuro, futura perfekto), aktiveco (aktivo, pasivo) kaj modo (indikitivo, subjunctivo, imperativo). Ankaŭ estas la infinitivo, la adjektivigaj participoj (prezenta, perfekta, futura), kaj la substantivigaj gerundo kaj supino
Adverboj kaj kunjunkcioj ne fleksias. Ankaŭ ne ekzistas artikolo, kiel la nuntempaj [slava lingvaro]?. La artikoloj de la latinidaj lingvoj evoluis el la demonstraj pronomoj de la klasika latina (ille, illa, illud).
La ĝenerala vortordo de la klasika latina lingvo estas SOV - subjekto unue, objekto sekve, kaj fine la verbo. Tamen, pro la vasta fleksiado, la vortordo estis tre variebla.
/Priparolu?
![[Hejmen]](vikio.png)