Dum la Aleksandrio de la jarcento III produktis Origenon, la unua ĉefa kristana intelektulo, ĝi ankaŭ produktis la finan originalan paganan pensinton, Plotino. Plotino fondis novplatonismon, la ĉefa filozofia rivalo de kristanismo en la jarcentoj III-VI.
Kvankam Origeno estis tre fervora kristano? (ekzemple, li sin kastris kaj estis torturita pro lia fido), li ne estis sanktulo: li estis kondamnita por herezo de la imperiestro Justiniano en la jarcento V, kun kiun la papo? konsentis. Dum la komdamno estis politike instigita, la penso en la libro De principiis de Origeno klare estis ekster la doktrino de ortodoksa kristanismo de la jarcento V (kvankam ĝi eble estis senrimarkinda en Aleksandrio en la jarcento III).
Origeno skribis en la greka, sed li plejparte nun ekzistas en latina traduko, lia influo estinte pli granda super la latina okcidento, kiu ne tute komprenis la kondamnon de Justiniano. Sed eĉ la okcidentanoj estis dusentaj pri Origeno: dum ili admiris lian komentaron de la Biblio kaj liajn predikojn, sed ili estis perturbita de la libro De principiis, kiu ŝajnis tro pagana al ili.
Origeno diris ke sur la tero estas du lumoj: la lumo de Kristo kaj la lumo de la Eklezio, kiu spegulas la lumon de Kristo, kiel la luno spegulas la lumon de la suno. Tial oni kiu interpretas la Biblion laŭ sia mem juĝo kontraŭ la interpreto de la Eklezio, iras en mallumo. Origeno, kvankam genia interpretisto de la Biblio, ne tenis sin super la aŭtoritato de la Eklezio.
La Biblio, laŭ Origeno, ĝuste interpretita, estas tute vera kaj tute pr;ofita al nia fido. Ki9e la laŭvorta intepreto estas absurda, kontraŭdiranta aŭ kontraŭ la digno de Dio, Origeno interpretis alegorie. Li, kaj sia urbo, Aleksandrio, estis fama por tia alegoria interpreto de la Biblio.
Ofte la sama vortoj de la Biblio havas intepreton ambaŭ alegorian kaj historian. Ekzemple, la ligno de la arkeo de Noa historie estas ligno de reala ŝipo, sed alegorie estas la ligno de savo, tial la ligno de la kruco de Kristo. Origeno ne originis tian interpreton (tiele ankaŭ Sankta Paŭlo interpretis), sed Origeno popularigis ĝin kaj emfazis ke la sama verso povas havi multaj tavoloj de interpreto. Per la influo kaj ekzemplo de Origeno, la mezepoka okcidento tiele interpretis la Biblion kaj, fakte, la tutan universon mem.
Notu: en la tago de Origeno, la kanono? aŭ aro de libroj de la [Nova Testamento]? (la kristana parto de la Biblio) ankoraŭ ne estis fiksita. La Nova Testamento de Origeno ne enhavis:
dum Origeno rigardas la jenajn kiel dia inspiritaj:
Li konsentis kun la Eklezio, ke la nombro de evangelioj estis kvar: Mateo?, Marko, Luko? kaj Johano.
Tia Nova Testamento ne estis rimarkinda en la Aleksandrio de sia tago. Komparu ĝin al la Nova Testamento de Sankta Ireneo de la [jarcento II]?.
Kvankam Origeno estis fervora kaj genia kristano, li estis tro influita de pagana filozofio, almenaŭ en la juĝo de la postaj jarcentoj. En lia defendo, kristanismo de lia tago estis pli flua kaj nefiksita, malpli dogmema. Tamen la suspekto de herezo ekzistis eĉ en lia tago, kaj tia suspekto nur grandiĝis en la sekvintaj jarcentoj kiam klaraj herezuloj ekspluatis la penson de Origeno por pravigi sin.
La plejparto de la hereza penso de Origeno, la penso kiun estis kondamnita de la jarcento VI, estas trovita en la libro De principiis ("Pri la komenco"). Inter aliaj, Origeno tezis la jenajn:
Kiel kristanismo estis disvastigita tra la roma imperio?, la plago de herezoj multe kreskis, herezoj kiuj ofte nomis Origenon kiel inspiro. Fine, en la jarcento VI, li estis kondamnita de la Eklezio pro la instigo de la imperiestro Justiniano. Tio finigis la influon de Origeno en la greka oriento de la imperio, sed ne en la latina okcidento, kie la kondamno ne estis tute komprenita, kie libroj tiam estis tre raraj kaj la libroj de Origeno estis lumoturo al la kompreno de la Biblio kaj estis fonto de multe de bonaj predikoj. La origena interpreto de la Biblio floris en la okcidento dum la jaroj 600-1200, kiam li estis unu el la ĉefaj aŭtoroj de la okcidenta biblioteko. Tamen en la jarcento XIII, la okcidenta eklezio decidis eksigis for de prediko kaj preĝado iun ajn verkon ne verkitan de sanktulo. Pro la kondamno de Justiniano, Origeno neniam estis deklarita sanktulo (sanktulo devas esti tute doktrine ortodoksa). Tial Origeno falis al maluzo. Sed spite de tio, lia influo estas ankoraŭ granda.
Vidu ankaŭ: Teodoro de Mopsuestio
![[Hejmen]](vikio.png)