Vikipedio: Irana Grupo

Etnografio > Etno > Hindeŭropa Familio > Irana grupo

Grupo de popoloj en Hindeŭropa lingvofamilio. Dividiĝas je subgrupoj okcidenta (Persoj, Taĝikoj, Kurdoj, Ĉarajmakoj, Ĝemŝidoj k.a.) kaj orienta (Afganoj, Osetoj, Pamiranoj k.a.). La plej multnombraj popoloj de la grupo: Afganoj, Persoj, Kurdoj,Taĝikoj, Beluĝoj.

Etnoj de la grupo	Kvanto
OKCIDENTA SUBGRUPO
Persoj	21.900.000
Kurdoj	18.000.000
Taĝikoj	3.300.000
Ĉarajmakoj	860.000
ORIENTA SUBGRUPO
Afganoj	29.000.000
Osetoj	598.000
Pamiranoj	300.000

AFGANOJ

Nomo: [m] puŝtun, paŝtan; [f] Afghans, Pushtuns; [r] afganci
Popolo, ĉefgento de Afganio (pli ol 10 mln, 1992). Pli ol 19 mln (precipe nomadoj kaj duonnomadoj) loĝas en nordokcidento de Pakistano. Konservigas tribajn uniojn (Afridioj, Vaziroj, Gilzaoj, Duranoj k.a.).
Apartenas al hindo-mediteranea branĉo de eŭropoida raso.
Lingvo: paŝtua.
Kredantoj: precipe muzulmanoj-sunaistoj.

BAĤTIAROJ

Nomo: Bakhtiyaris; baĥtiaroj
Popolo en Irano (precipe en sudokcidento de historia regiono Granda Luristano? aŭ Baĥtiario?), 1 mln (1992). Dividiĝas je grupoj Haftlengo kaj Ĉeharlengo.
Parolas en dialektoj de okcidentiranaj lingvoj.
Kredantoj: muzulmanoj-sunaistoj.

BELUĜOJ

Nomo: [m] baloĉ; [f] Baloutches, Baluchis; [r] beluĝi
Popolo en Pakistano (4 mln) kaj Irano (1,4 mln, 1992). Loĝas ankaŭ en Afganio, Turkmenio? (28,3 mil 1989) kaj arabaj landoj. Totala kvanto: 5,7 mln (1992).
Lingvo: beluĝa.
Kredantoj: muzulmanoj-sunaistoj.

ĈARAJMAKOJ

Etna komunumo (ĝemŝidoj, firjuzkuĥoj, tajmanoj, tejmuroj) en nordokcidento de Afganio. (600 mil, 1992) kaj nordoriente de Irano (260 mil).
Lingvoj: de irana grupo.
Kredantoj: precipe muzulmanoj-sunaistoj, parto - en Irano - ŝiaistoj.

GILANANOJ

Nomo: Gilaniens; giljanci
Popolo en Irano (historia regiono Gilano?): 3,3 mln (1992).
Lingvo: de irana grupo.
Kredantoj: precipe muzulmanoj-ŝiaistoj.

ĤAZAREANOJ

Nomoj: [m] ĥazara; [f] Khazareens; [r] ĥazarejci
Popolo en Afganio (1,7 mln, 1992) kaj Irano (220 mil).
Lingvo: de irana grupo.
Kredantoj: muzulmanoj-ŝiaistoj.

KURDOJ

Nomo: [m] kurd, kurmanĝ; [f] Kurdes; [r] kurdi
Popolo en Turkio (pli ol 7,5 mln), Irano (ĉ. 5,6 mln), Irako (precipe en Kurda autonomia regiono, 3,7 mln), Sirio (pli ol 745 mil, 1992) kaj en aliaj landoj. Totala kvanto: 18 mln (1992).
Lingvo: kurda.
Kredantoj: precipe muzulmanoj-sunaistoj, estas ankaŭ adeptoj de sinkretismaj kultoj (jezidoj k.a.).

LUROJ

Nomoj: [f] Lours; [r] luri
Popolo en Irano (2,8 mln, precipe en historia regiono Malgranda Luristano? kaj Farso?). Loĝas ankaŭ en Irako. Totala kvanto: 2,86 mln (1992).
Lingvo: de irana grupo.
Kredantoj: muzulmanoj-ŝiaistoj.

MAZENDERANOJ

Nomoj: [f] Mazanderaniens; [r] mazenderanci, mazandaranci
Popolo en Irano (Mazenderano?); 2,2 mln (1992).
Lingvo: de irana grupo.
Kredantoj: muzulmanoj-ŝiaistoj.

OSETOJ

Nomoj: [m] iron, digoron; [f] Ossetes; [r] osetini
Popolo en [Rusia Federacio]? (402,6 mil, inter ili en Nord-Osetio 335 mil) kaj Kartvelio (164 mil, inter ili en Sud-Osetio? 65 mil, 1992). Totala kvanto: 598 mil (1992).
Lingvo: oseta.
Kredantoj: precipe ortodoksuloj, estas ankaŭ muzulmanoj-sunaistoj.

PERSOJ

Nomoj: [m] farsi, irani; [f] Perses, Persans; [r] persi, farsi
Popolo en Irano (21,3 mln). Totala kvanto: pli ol 21,9 mln (1987).
Apartenas al hindo-mediteranea branĉo de eŭropoida raso.
Lingvo: persa.
Laŭ religio - muzulmanoj-ŝiaistoj; etnokonfesaj grupoj Gebroj kaj Parsoj estas adeptoj de Zoroastrismo.

TAĜIKOJ

Nomoj: [f] Tadjiks; [r] taĝiki
Popolo, ĉefloĝantoj de Taĝikio? (3,172 mln), en [Rusia Federacio]? 38,2 mil (1992).
Lingvo: taĝika.
Kredantoj: precipe muzulmanoj-sunaistoj.

PAMIRANOJ, Pamiraj taĝikoj. - Nomoj: [f] Peuples du Pamir; [r] pamirci, pamirskie taĝiki. Komuna nomo de etnografiaj grupoj de taĝikoj en Taĝikio? (jazgulemoj, ruŝanoj, bartanganoj, ŝugnanoj, vaĥanoj), Afganio (munĝanoj, zebagoj k.a.), Pakistano (jidgoj kaj munĝanoj) kaj Ĉinio (sarikoloj kaj vaĥanoj). Kvanto: 300 mil (1992). Lingvoj: pamiraj. Kredantoj: muzulmanoj-sunaistoj.