Matematiko >
Komputiko > Turing
Alan Turing [turing] (
1912 - 1954
?) brita matematikisto,
estas la fondinto de
komputiko. En
1936, respondinte al la demando
de Godelo
? pri tio, kio estas komputebla, li verkis
De Nombroj
Komputeblaj en kiu li priskribis modelon de la komputilo
? en
formo la plej simpla, abstrakta kaj esenca -- la
Universala Maŝino de
Turing. Dum la
1940-aj jaroj, Turing rompis la
ĉifron de la nazioj
? (per lia maŝino, la Bombe
?) kaj,
post la milito, helpis realigi la modernan komputilon. En la
1950-aj
jaroj li filozofiis pri [artefarita inteligento]
? kaj
biologio kaj
proponis la faman
Provaĵon de Turing de komputila inteligento. En
1952 li estis arestita kiel samseksulo kaj post du jaroj li
sinmortigis (kvankam eble akcidente).
La Universala Maŝino de Turing
En 1936, respondinte al la demando de Godelo pri tio, kion estas
komputebla, li verkis De Nombroj Komputeblaj en kiu li
priskribis modelon de la komputilo en formo la plej simpla, abstrakta kaj
esenca -- la Universala Maŝino de Turing.
La maŝino turinga konsistas el tri partoj:
- bendo por registri la demandon kaj respondon de la maŝino en la formo de literoj aŭ numeroj.
- legilo por legi kaj skribi la literojn. Ĝi povas legi literon,
skribi literon, moviĝi unu paŝon dekstren sur la bendo, aŭ moviĝi un
paŝon maldekstren.
- decidilo kiu prenas la literon el la legilo kaj, dependante de
la litero, ordonas la legilon moviĝi aŭ skribi aŭ legi.
Tio ŝajnas simpla, sed Turing pruvis ke tia maŝino povas komputi ion ajn,
kio estas komputebla. Fakte, ĉiu ekzistanta komputilo estas esence tia
maŝino. La teknologio nur estas rimedo por rapidigi aŭ grandigi la
komputadon. Diferenco de grado, ne de speco, ne de esenco, ne de
ebleco. Laŭ materialistoj (ekzemple, Daniel Dennett), eĉ la homa
cerbo? estas maŝino turinga.
La Provaĵo de Turing
Je 1950 en lia artikolo Komputaj maŝinoj kaj
inteligenteco, Turing proponis la Provaĵon de Turing. Ĝi diras,
ke maŝino estas tiel inteligenta kiel homo kiam homo kaj maŝino estas
nedistingebla dum interparolado --ekzemple, ĉe babilejo en la
Interreto. Nuntempe komputiloj povas sukcesi 25% da fojoj, sed plejparte
per artifiko kaj bonŝanco. Unu tia programo? estas mgonz.lsp.
![[Hejmen]](vikio.png)